Machtiging tot verblijf om medische redenen (art.9ter)

De machtiging tot verblijf om medische redenen (’medische regularisatie’) van vreemdelingen die al op het Belgisch grondgebied verblijven wordt gereguleerd volgens artikel 9ter van de wet van 15.12.1980.


Mensen die omwille van medische redenen niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst kunnen een aanvraag tot machtiging van verblijf indienen omwille van hun medische situatie. We spreken in dit geval van een aanvraag op basis van artikel 9ter van de Verblijfswet van 15.12.1980.


Wie kan dergelijke aanvraag indienen?

Volgens de wet komt een persoon in aanmerking voor een regularisatie op basis van artikel 9ter als deze persoon lijdt aan ‘(1) een ziekte die een reëel risico inhoudt voor haar/zijn leven of fysieke integriteit of (2) dat deze ziekte een reëel risico inhoudt op een onmenselijke of vernederende behandeling wanneer er geen adequate behandeling is in haar/zijn land van herkomst of verblijf’.

Een persoon die zich in deze situatie bevindt, kan een aanvraag tot machtiging van verblijf om medische redenen indienen bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), ongeacht of de persoon wettig of onwettig in België verblijft.

De aanvraag indienen

De aanvraag kan zowel vanuit wettig als vanuit onwettig verblijf worden ingediend. De aanvraag moet niet ingediend worden door een advocaat/advocate, maar het is wel aangeraden. Voor een pro deo advocaat/advocate kan u het Bureau voor Juridische Bijstand (BJB) contacteren.

De aanvraag moet per aangetekende brief moet verstuurd worden naar de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), zo niet zal de aanvraag onontvankelijkheid worden verklaard. Dit is het adres van DVZ:

Dienst Vreemdelingenzaken
Afdeling Uitzonderlijk Verblijf
Dienst Medisch verblijf
Pachecolaan 44, 1000 Brussel

Volgende documenten en informatie moeten worden toegevoegd:

  • Het adres van de effectieve woonplaats van de betrokken persoon in België (= adres waar de persoon verblijft) + het adres van de gekozen woonplaats (= adres waarnaar alle berichtgeving zal verstuurd worden). De aanvrager kan de gekozen woonplaats kiezen. Dit kan bijvoorbeeld het adres van de effectieve woonplaats of het adres van de advocaat zijn.
    Opgelet: bij gebrek hieraan, zal het adres van de gekozen woonplaats het adres van de Dienst Vreemdelingenzaken zijn en zal alle berichtgeving naar dit adres verstuurd worden.
  • Een kopie van een identiteitsdocument of bewijselementen die de identiteit van de persoon aantonen. Deze documenten moeten beantwoorden aan de voorwaarden die gedefinieerd zijn in art. 9ter §2 van de Verblijfswet.
  • Standaard medisch getuigschrift (attest in pdf of word). Het gebruik van dit medisch attest is verplicht vanaf 29.01.2011. Het moet ingevuld worden door een arts. Dit attest mag niet ouder zijn dan drie maanden op het moment van de indiening van de aanvraag. Het attest vermeldt de graad van ernst van de ziekte en de noodzakelijk geachte behandeling. Het standaard medisch attest kan eventueel aangevuld worden met andere (medische) attesten opgesteld door een arts en/of andere zorgverlener.
  • Nuttige informatie over de beschikbaarheid en toegang tot medische zorg in het land van herkomst of het land van legaal verblijf en eventueel aanvullende bewijsstukken over de ziekte.
Indien de samenwonende gezinsleden van de betrokkene mee in de aanvraag wensen te worden opgenomen, dienen hun identiteitsgegevens en bewijs van verwantschap ook in de aanvraag vermeld te worden. De gezinsleden krijgen bij een positieve beslissing hetzelfde verblijfsstatuut als de betrokkene.
De aanvraag moet opgesteld worden in het Nederlands, Frans of Duits, ongeacht de woonplaats van de aanvrager. De bijkomende informatie over de ziekte mag ook in het Engels opgesteld zijn. Als de persoon een 9ter aanvraag indient tijdens de behandeling van zijn/haar verzoek internationale bescherming, moet de 9ter aanvraag gebeuren in dezelfde taal als die van deze asielprocedure. Deze verplichting geldt tot 6 maanden na het afwijzen van het verzoek internationale bescherming.

Procedure

De procedure verloopt in twee fasen: de ontvankelijkheidsfase en de fase ten gronde. Er zijn geen termijnen vastgelegd voor DVZ om een beslissing te nemen over de aanvraag.

Zolang DVZ nog geen beslissing ten gronde genomen heeft, is het nuttig om de aanvraag regelmatig te actualiseren. Een actualisatie kan betrekking hebben op aanvullende medische informatie, bijkomende informatie over de beschikbaarheid/toegankelijk van de zorgen in het land van herkomst, een verandering van het kerngezin, enz. Bij verandering van het effectief of gekozen adres dient DVZ hiervan best per aangetekende brief op de hoogte gebracht worden of door afgifte tegen ontvangstbewijs.


Ontvankelijkheidsfase

Een ambtenaar van DVZ beslist over de ontvankelijkheid van de aanvraag. Deze persoon zal onder meer nagaan of het dossier volledig is en voldoet aan de hierboven beschreven ontvankelijkheidsvoorwaarden. De ambtenaar vraagt in deze fase een medisch advies aan een arts van DVZ die controleert of de ziekte die ingeroepen werd, voldoet aan de definitie van art. 9ter (de zogenaamde ’medische filter’ - art.9ter, §3, °4).

De aanvraag kan onontvankelijk verklaard worden wanneer:

  • de aanvraag niet per aangetekende schrijven bij DVZ wordt ingediend of wanneer de aanvraag niet de het adres van de effectieve verblijfplaats vermeldt
  • de identiteit niet wordt aangetoond zoals voorgeschreven in art. 9ter §2 van de Verblijfswet
  • het standaard medisch getuigschrift ontbreekt, ouder is dan 3 maanden of wanneer het niet door een arts wordt ingevuld
  • een volgende aanvraag niet is gebaseerd op nieuwe elementen. Dit is het geval wanneer er enkel elementen worden aangehaald die reeds in een vorige regularisatie aanvraag werden ingeroepen (art. 9, §3, °5 Verblijfswet), met uitzondering van de elementen die werden aangehaald in een 9ter aanvraag die onontvankelijk werd verklaard voor de hierboven vermelde redenen of wanneer er afstand werd gedaan van deze eerdere aanvraag.
    Dit geldt eveneens voor (medische) elementen die werden ingeroepen of hadden moeten worden ingeroepen tijdens de procedure internationale bescherming, tenzij die elementen niet aan de basis lagen voor de erkenning als vluchteling of de toekenning van de subsidiaire bescherming. Het komt er dus op aan om de juiste procedure met de juiste elementen op te starten. De wetgever wil het herhaaldelijk opstarten van procedures hiermee ontmoedigen en enkel opeenvolgende aanvragen met nieuwe elementen ontvankelijk verklaren.
  • de arts van DVZ oordeelt dat de ziekte ’kennelijk’ niet beantwoordt aan de criteria van art. 9ter (’medische filter’)
Opgelet: Sinds 01.03.2016 wordt enkel de meest recente 9ter aanvraag in aanmerking genomen. Concreet houdt dit in dat wanneer er na 01.03.2016 een nieuwe aanvraag wordt ingediend terwijl er nog een vorige 9ter aanvraag hangende is waarover DVZ nog geen beslissing heeft genomen, DVZ enkel de meest recente aanvraag zal behandelen. Bij het indienen van de nieuwe aanvraag, wordt de persoon geacht afstand te hebben gedaan van de vorige, nog hangende 9ter aanvraag.

Wanneer de aanvraag aan alle ontvankelijkheidsvoorwaarden voldoet, dan geeft DVZ een instructie aan de gemeente om een woonst controle uit te voeren in het kader van de afgifte van een attest van immatriculatie (= oranje kaart of A.I.). Na een positieve woonstcontrole ontvangt de betrokkene (en eventueel de gezinsleden) een A.I. Dit A.I. kan drie maal verlengd worden voor een periode van drie maanden. Daarna is de verlenging telkens voor een maand geldig tot er een uitspraak ten gronde is.


Gegrondheidsfase

Tijdens het onderzoek ten gronde moet de dossierbehandelaar aan de ambtenaar-geneesheer van DVZ een advies vragen dat gebaseerd is op de medische toestand van de persoon en de medische omkadering in zijn herkomstland. Het is dus een DVZ-arts die beoordeelt of de vereiste behandeling beschikbaar en toegankelijk is in het land van herkomst of land van wettig verblijf. Wanneer de betrokkene ook internationale bescherming heeft aangevraagd en het verzoek zich in de Dublin-procedure bevindt, dan moet DVZ de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de medische zorgen zowel in het land van overname, als in het land van herkomst onderzoeken (zie RvV 29.07.2020).

De DVZ-arts kan de betrokkene onderzoeken en/of op zijn/haar beurt een advies inwinnen bij een deskundige (= specialist) die door DVZ werden benoemd (K.B. 17.05. 2007). Wanneer de betrokkene zonder geldige reden geen gevolg geeft aan de uitnodiging voor een onderzoek van de ambtenaar-geneesheer of de deskundige kan de aanvraag zonder voorwerp verklaard worden.

Ook kan de aanvraag kan ook zonder voorwerp verklaard worden wanneer het een vreemdeling betreft die een verblijf van onbeperkte duur via een andere procedure heeft verkregen en geen vervolg van zijn aanvraag 9ter vraagt binnen de 60 dagen die volgen op de toekenning van het onbeperkt verblijfsrecht (art. 9ter §7).

Wanneer de machtiging tot verblijf wordt toegekend, ontvangt de betrokkene een A-kaart (= Bewijs van Inschrijving in het Vreemdelingenregister). Dit verblijfsdocument is minstens 1 jaar geldig en kan worden verlengd.

Wanneer er 5 jaar zijn verstreken na het indienen van de 9ter aanvraag wordt de machtiging tot verblijf van onbeperkte duur (B-kaart) (art.13 van de Verblijfswet en het RvV arrest 190 0778). Deze B-kaart houdt een onbeperkt en onvoorwaardelijk verblijfsrecht in. De B-kaart kan in principe worden aangevraagd van zodra de termijn van 5 jaren is verstreken. Ze dient ten laatste worden aangevraagd tussen de 45ste en 30ste dag voorafgaand aan het verstrijken van de geldigheid van de A-kaart.

(!) Goed om te weten:
Naar analogie met de erkende vluchtelingen en de subsidiair beschermden, wordt een medisch geregulariseerde gedurende 1 jaar na de verblijfsmachtiging vrijgesteld van de materiële voorwaarden voor gezinshereniging. De gezinshereniging heeft betrekking op de huwelijkspartner, partner, minderjarig kind en het meerderjarig gehandicapt kind van de betrokkene. De band met de refertepersoon (= medisch regulariseerde) moet al bestaan voor zijn of haar aankomst in België. Deze vrijstelling van de materiële voorwaarden geldt ook voor de ouders van een NBMV die een verblijfsstatuut heeft verkregen op basis van art. 9ter Vw (zie rechtspraak van het GWhof 26.09.2013 en de RvV 22.02.2018).

Verlenging verblijfsrecht

Wanneer het verblijfsrecht dreigt te verlopen en de persoon nog voldoet aan de voorwaarden, moet er een vernieuwing van de A-kaart aangevraagd worden via de gemeente. De betrokkene moet aantonen dat hij/zij voldoet aan de voorwaarden voor verlenging, zoals geformuleerd bij de afgifte van de vorige A-kaart. De betrokkene zelf zal in ieder geval een recent medisch standaard attest moeten toevoegen aan de aanvraag tot verlenging. Voor familieleden die werden opgenomen in de 9ter aanvraag gelden er andere voorwaarden voor de verlenging. De aanvraag moet gebeuren tussen de 40ste en de 30ste dag voor het verstrijken van de geldigheid van de A-kaart.

Wanneer de medische gronden niet meer van toepassing zijn, kan DVZ de A-kaart intrekken en een Bevel om het Grondgebied te Verlaten (bijlage 13) afleveren. Dit gebeurt enkel als de gezondheidssituatie voldoende ingrijpend en duurzaam is verbeterd. Volgens de rechtspraak volstaat een tijdelijke of beperkte verbetering niet om het verblijfsrecht te ontnemen.

(!) Goed om te weten:
Indien de Dienst Vreemdelingenzaken nog geen beslissing heeft genomen voor het verstrijken van het verblijfsstatuut en het dossier tijdig en volledig werd ingediend, ontvangt de betrokkene een bijlage 15. Deze bijlage 15 dekt voorlopig het verblijf en is 45 dagen geldig (2x verlengbaar). De persoon met de bijlage 15 kan dezelfde sociale rechten (blijven) uitoefenen als met zijn/haar A-kaart.

Beroepsmogelijkheden

Bij een negatieve beoordeling van de aanvraag zal de DVZ de negatieve beslissing communiceren aan de gemeente. De betrokkene wordt verzocht de beslissing af te halen op de gemeente. De gemeente betekent op haar beurt de negatieve beslissing aan de verzoeker en trekt, indien van toepassing, het Attest van Immatriculatie in.

Tegen een negatieve 9ter beslissing kan de persoon binnen de 30 dagen een beroep aantekenen bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV). Dit is een beroep in annulatie, dat wil zeggen dat de RvV enkel de bevoegdheid heeft om (1) de beslissing van de DVZ te annuleren of (2) het beroep te verwerpen.

Daar het beroep in de 9ter procedure niet automatisch schorsend is, blijft de negatieve beslissing van de DVZ geldig en het eventueel Bevel om het Grondgebied te Verlaten (BGV) uitvoerbaar. Vandaar dat er best ook een aanvraag tot schorsing van het BGV in de beroepsprocedure dient te worden aangevraagd.

(1) Indien de beslissing wordt geannuleerd, zal het dossier terug worden gestuurd naar de DVZ, die een nieuwe beslissing zal moeten nemen. Wanneer de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen de beslissing tot ongegrondheid annuleert, heeft men opnieuw recht op een Attest van Immatriculatie, in afwachting van een nieuwe beslissing ten gronde door de DVZ. Volgens een rapport van de federale ombudsman moet de DVZ een instructie geven aan de gemeente om een Attest van Immatriculatie af te leveren, indien de DVZ het dossier niet dezelfde dag zou kunnen behandelen.

(2) Wanneer de RvV het beroep verwerpt, kan de persoon een (cassatie)beroep indienen binnen de 30 dagen tegen deze beslissing bij de Raad van State.

Welke sociale rechten zijn verbonden met deze procedure?

De sociale rechten van een persoon die een machtiging tot verblijf om medische redenen (art.9ter) heeft ingediend zijn afhankelijk van de fase waarin de aanvraag zich bevindt. Onder sociale rechten wordt er hier verstaan: maatschappelijke dienstverlening door het OCMW en het recht op een ziekteverzekering.

Meer informatie over deze sociale rechten in het kader van de 9ter procedure is te vinden op de pagina ’Medische regularisatie (art. 9ter) en sociale rechten’.

23 januari 2024


Witboek over de machtiging tot verblijf om medische redenen (9ter)

Voor een toepassing van de wet met respect voor de
mensenrechten van ernstig zieke vreemdelingen.

Uitgebracht door verschillende organisaties in het werkveld (artsen, advocaten, maatschappelijk werkers, ....). Dit boek geeft een overzicht van wetsbepalingen in het kader van de procedure 9ter en de werking 9ter van de Dienst Vreemdelingenzaken.