Wanneer een vreemdeling nood heeft aan medische zorgen in België, moet men eerst nagaan of hij aangesloten is bij de ziekteverzekering of in de mogelijkheid is om zich aan te sluiten.
Op deze pagina vindt u informatie over de voorwaarden die moeten vervuld worden om ingeschreven te worden als gerechtigde (= de persoon opent zijn eigen recht op ziekteverzekering) of als persoon ten laste (= de persoon heeft een afgeleid recht door het samenwonen en/of door verwantschap met een gerechtigde).
Inschrijving als gerechtigde
Hieronder vindt u de belangrijkste hoedanigheden die een inschrijving kunnen krijgen als rechthebbenden (= titularissen).
(!) Deze lijst is niet volledig.
Als werknemer in loondienst of zelfstandige (en gelijkgestelden)
Elke persoon waarvan zijn werk aangegeven werd (wat niet het geval is bij zwart werk) is in principe onderworpen aan de sociale zekerheid en heeft dus recht op ziekteverzekering.
Als student hoger onderwijs
De studenten die overdag les volgen en ingeschreven zijn in een erkende instelling voor hoger onderwijs kunnen ingeschreven worden op basis van hun studiecertificaat.
Als Niet-Begeleide Minderjarige Vreemdelingen (NBMV)
De Dienst Voogdij kan elke minderjarige vreemdeling afkomstig uit een derde land die in België verblijft zonder ouders of wettelijke voogd als NBMV erkennen. De kwetsbare Europese minderjarigen kunnen ook als NBMV erkend worden. Deze minderjarigen kunnen zich aansluiten bij de ziekteverzekering indien zij zich niet op basis van een andere hoedanigheid kunnen inschrijven en onder bepaalde voorwaarden, namelijk:
- ofwel regelmatig schoollopen gedurende minstens 3 opeenvolgende maanden;
- ofwel opgevolgd worden door de diensten van Kind & Gezin of ONE;
- ofwel officieel vrijgesteld zijn van de leerplicht.
(zie omzendbrief van 18 oktober 2010)
Verblijvende in België (ingeschrevene in het rijksregister))
Inschrijving op basis van één van de volgende documenten:
- Elektronische A-, B-, C-, D-, E-, E+ -, F-, F+ -, H-kaart
- Bijlage 15 onder bepaalde voorwaarden (zie omzendbrief van 10 mei 2021)
! Bijdragen tot €753,75/trimester (bedrag januari 2021 > bijgewerkte bedragen) kunnen gevraagd worden om te betalen indien de persoon niet (gedeeltelijk) vrijgesteld is van de bijdrageplicht.
Inschrijving als persoon ten laste
Als echtgeno(o)t(e)
Echtgenoten moeten in principe samenwonen en over een huwelijksakte beschikken. Het samenwonen moet aangetoond worden. In afwachting van de aanpassing van de gegevens in het rijksregister als gevolg van het samenwonen, kan een bewijs dat de aanpassing van de gegevens werd ingediend bij de lokale overheid worden aanvaard (zie omzendbrief van het RIZIV van 19 januari 2016).
Als ascendant (ouders, grootouders of schoon(groot)ouders)
De persoon ten laste moet deel uitmaken van het gezin en dit aantonen door een inschrijving in het rijksregister op het zelfde adres dan de gerechtigde.
Als samenwonende
De persoon moet deel uitmaken van het gezin en dit aantonen door een inschrijving in het rijksregister op het zelfde adres dan de gerechtigde en zijn/haar inkomsten mogen niet hoger liggen dan 2.568,10€/trimester (bedrag van het 2de trimester 2021 > bijgewerkte bedragen).
- een andere persoon al ten laste ingeschreven is als samenwonende of echtgeno(o)t(e);
- de gerechtigde samenwoont met zijn/haar echtgeno(o)t(e).
Als kind of jongere (< 25 jaar)
Verschillende situaties zijn mogelijk:
- Als ten last van de wettelijke ouder (vader/moeder)
De geboorte- of adoptieakte moet de band met de gerechtigde aantonen. - Ten laste van de echtgeno(o)t(e) van de ouder, van een (over)grootouder of de echtgeno(o)t(e) van een (over)grootouder (1)
Of
Ten laste op basis van onderhoud (bv. pleegouder) indien de jongere de intentie heeft om zich in België te vestigen. (2)
Het samenwonen moet in deze twee gevallen aangetoond worden. Bij het ontbreken van een inschrijving in het rijksregister kunnen alternatieve bewijzen worden verstrekt aan de Dienst voor administratieve controle van het RIZIV. (zie richtlijnen van het RIZIV van 22 juni 2009 en omzenbrief van het RIZIV van 6 mei 2022)
Opening, behoud en verlies van het recht
Opening van het recht
Als algemene regel geldt dat het recht zich opent vanaf de 1e dag van het trimester waarin men de hoedanigheid van gerechtigde verwerft.
Voor de personen die zich in de hoedanigheid van gerechtigde inschrijven als student, NBMV of verblijvende, moet het recht op ziekteverzekering geopend worden vanaf de 1e dag van het trimester waarin de aanvraag wordt ingediend (indien de voorwaarden vervuld zijn).
Voor de personen ten laste opent het recht zich in principe vanaf de dag waarop de hoedanigheid van persoon ten laste verworven wordt.
Behoud van het recht
Dit recht wordt verworven tot 31 december van het jaar dat er opvolgt.
Vervolgens wordt het recht jaarlijks verlengd indien de voorwaarden vervuld zijn.
- De persoon moet een hoedanigheid bewijzen in het vierde trimester van het referentiejaar (X-2) en in orde zijn met de bijdrage voor dat referentiejaar. Om te kunnen genieten van een verzekering in 2020 zal het jaar 2018 als referentiejaar genomen worden voor de personen die verzekerd zijn vóór 2019.
Verlies van het recht
Indien de gerechtigde niet meer in regel is sinds minder dan twee jaar, kan hij zijn situatie slechts regulariseren door een bijkomende bijdrage te betalen of door te proberen een andere hoedanigheid voor het referntiejaar aan te nemen indien dit mogelijk is.
Na twee jaar zonder recht spreken we van een herinschrijving.
Waar kan men zich inschrijven
De persoon kan zich inschrijven bij een verzekeringsinstelling naar keuze. De persoon die ingeschreven wordt ten laste heeft deze keuze niet want hij wordt ingeschreven bij de ziekteverzekering van de gerechtigde.
De verschillende ziekteverzekeringsinstellingen zijn de HZIV en de ziekenfondsen:
De HZIV
De Hulpkas voor Ziekte-en Invalidititeisverzekering (HZIV) is een instelling van openbaar belang die de verplichte verzekering beheert en mensen informeert over hun rechten en plichten. Deze dienst is gratis.
De ziekenfondsen
Er bestaan 5 nationale landsbonden van ziekenfondsen:
- de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten
- het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten
- de Landsbond van de Neutrale Mutualiteiten
- de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen
- de Landsbond van Liberale Mutualiteiten
De ziekenfondsen zijn ledenverenigingen. De aansluiting bij een ziekenfonds kost een gerechtigde ongeveer €100/jaar. Net als de HZIV beheren de ziekenfondsen de verplichte ziekteverzekering en informeren ze mensen over hun rechten en plichten.
Daarenboven bieden zij ook verschillende diensten aan hun leden aan:
- een aanvullende verzekering die tussenkomt voor diensten en kosten die niet gedekt worden door de verplichte verzekering (bv. logopedie, tandheelkunde, brilmonturen, kinderopvang ,...);
- een sociale en juridische dienst;
- bijkomende betalende verzekeringen zoals hospitalisatieverzekeringen of tandheelkundige verzekeringen;
- …
